از دستگاه دتکتور در مکان های متعددی استفاده می کنند. اما تنها افراد کمی هستند که شیوه نصب درست آن ها را می دانند. اولین و مهم ترین عاملی که از خسارت ناشی از آتش سوزی جلوگیری می کند، دتکتورها هسنتد. برای آشنایی با این سیستم تا پایان مطلب با ما همراه باشید.
وظیفه اصلی دتکتورها، با خبر کردن افراد از آتش سوزی به وسیله آژیر خطر می باشد. این سیستم ها از طریق دود یا گرمای آتش، زودتر متوجه آتش سوزی می شوند. این سیستم بعد از تشخیص آتش سوزی، از طریق آژیر خطر، افراد را مطلع می کند. صدای این وسیله، آن قدر بلند است که همه افراد ساختمان آن را می شنوند؛ علاوه بر آژیر خطر، این وسیله امکانات دیگری دارد که به شرح آن ها خواهیم پرداخت.
وظایف دیگر این وسیله عبارت اند از: داشتن آب پاش، بستن درب محلی که آتش گرفته، فرستادن پیام به موبایل جهت آگاه سازی و … اما اگر می خواهید که این وسیله به صورت کامل، همه تجهیزات ایمنی را به کار بیاندازد، باید هر شش ماه یک بار آن را بررسی نمایید و اگر نیاز به تعمیر دارد آن را تعمیر کنید. با وارد شدن به صفحه خدمات آتش نشانی با این خدمات بیشتر آشنا شوید.
دتکتور نصب شده بر سقف
اجزای دتکتور
دتکتورهای آتش‌نشانی برای شناسایی زودهنگام خطر آتش‌سوزی طراحی شده‌اند و اجزای مختلفی دارند که هر کدام نقش خاصی در عملکرد صحیح دستگاه ایفا میکنند. در ادامه به اجزای اصلی یک دتکتور می‌پردازیم:
- حسگر (سنسور):
مهم‌ترین جزء دتکتور، حسگر آن است که وظیفه تشخیص دود، گرما، شعله یا گازهای سمی را دارد. نوع حسگر بسته به نوع دتکتور متفاوت است. به عنوان مثال، دتکتورهای دودی از حسگرهای نوری یا یونیزه استفاده میکنند و دتکتورهای گرمایی دارای حسگرهایی برای شناسایی تغییرات دما هستند. - آژیر خطر:
بعد از تشخیص آتش‌سوزی توسط حسگر، آژیر خطر فعال می‌شود. این آژیر با صدای بلند افراد را از خطر آتش‌سوزی مطلع میکند. صدای آژیر به اندازه‌ای است که حتی در محیط‌های بزرگ و پر سر و صدا نیز شنیده می‌شود. - منبع تغذیه:
دتکتورها از طریق باتری یا اتصال به برق عمل میکنند. بعضی از دتکتورها دو منبع تغذیه دارند تا در صورت قطع برق، از باتری به عنوان پشتیبان استفاده کنند. بررسی منظم و تعویض باتری‌ها برای عملکرد درست دستگاه ضروری است. - کنترل پنل (مرکز کنترل):
این بخش مغز سیستم دتکتور محسوب می‌شود که اطلاعات دریافتی از حسگرها را پردازش میکند و در صورت تشخیص آتش، آژیر خطر و سایر اقدامات مانند فعال‌سازی آب‌پاش‌ها یا ارسال پیام هشدار را اجرا میکند. - چراغ‌های وضعیت (LED):
اکثر دتکتورها دارای چراغ‌های وضعیت هستند که عملکرد دستگاه را نشان می‌دهند. چراغ سبز به معنای عملکرد صحیح، و چراغ قرمز نشان‌دهنده وجود مشکل یا خطر است. این چراغ‌ها به کاربران کمک میکنند تا از وضعیت دستگاه مطلع شوند. - خروجی‌های اضافی (مانند آب‌پاش و ارسال پیام):
برخی از دتکتورها علاوه بر هشدار صوتی، امکاناتی مانند فعال‌سازی سیستم آب‌پاش، بستن درب‌ها، یا ارسال پیام هشدار به گوشی‌های همراه دارند. این قابلیت‌ها به افزایش ایمنی و کنترل سریع‌تر آتش کمک میکنند.
عملکرد دستگاه دتکتور به چه صورت است؟
دتکتورها حسگرهایی دارند که به دود و گرما حساس هستند و وقتی این حسگر ها وجود دود و گرما را تشخیص دهند، از آژیر خطری بلند به گوش می رسد. برخی از این سیستم ها از گازهایی برای خاموش کردن آتش استفاده می کنند؛ به این صورت که مایعی درون محفظه دتکتورها جمع شده و بعد از آزاد سازی، به شکل گاز در محیط پخش می شود؛ علاوه بر آن، در بعضی از آن ها گاز co2 موجود بوده و پس از تشخیص آتش، این گاز به بیرون پراکنده می شود.
گاز co2، اکسیژن موجود در فضای آتش سوزی را کاهش می دهد تا آتش کم کم کاهش یابد یا محل آتش سوزی را آن قدر خنک می کند تا آتش خاموش شود. باید این نکته را هم بگوییم که هشدار دادن این سیستم در دو مرحله اجرا می شود: در مرحله اول، آژیر به صدا در می آید و در مرحله دوم، سایر اجزای سیستم فعال می شود.
اگر می خواهید دستگاه دتکتور شما کارایی بالایی داشته باشد، باید آن را بر اساس فضای موجود و نوع محل انتخاب نمایید. یکی از روش های خاموش کردن آتش استفاده از کپسول آتش نشانی می باشد. با وارد شدن به صفحه مربوطه با این محصول بیشتر آشنا شوید.
انواع دتکتور
آتش بدون هشدار و در سکوت شب می‌آید. رخدادی ترسناک است، اما لازم نیست به‌تنهایی با آن روبرو شوید. دتکتورها بیدار و در برابر تهدیدات هوشیار هستند. این دستگاهها نقشی قابل‌توجه در تشخیص زودهنگام آتش‌سوزی دارند و زمان گران‌بهایی را برای شما می‌خرند تا خود و عزیزانتان را نجات دهید. بیایید با انواع دتکتور آشنا شویم.
انواع دتکتور HPLC
دتکتورهای HPLC (کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا) به عنوان یکی از اجزای اصلی این سیستم‌ها عمل میکنند و نقش مهمی در شناسایی و کمی‌سازی ترکیبات شیمیایی دارند. در ادامه به معرفی انواع دتکتورهای HPLC و نحوه عملکرد آن‌ها می‌پردازیم:
- دتکتور UV-Vis (ماوراء بنفش و مرئی):
- عملکرد: این دتکتور بر اساس جذب نور توسط نمونه‌های مختلف کار میکند. وقتی که نور UV یا مرئی از طریق نمونه عبور میکند، اگر نمونه دارای ویژگی‌های جذب باشد، شدت نور کاهش می‌یابد.
- کاربرد: بیشتر برای تحلیل ترکیبات آلی و بسیاری از مواد شیمیایی که در ناحیه UV یا مرئی جذب میشوند، استفاده می‌شود.
- دتکتور فلورسانس (Fluorescence Detector):
- عملکرد: این نوع دتکتور از اصول فلورسانس برای شناسایی ترکیبات استفاده میکند. زمانی که ترکیب خاصی تحت تابش نور UV قرار می‌گیرد، نور مرئی از خود ساطع میکند و این نور توسط دتکتور شناسایی می‌شود.
- کاربرد: برای شناسایی ترکیباتی که فلورسانس بالایی دارند، مانند ویتامین‌ها و برخی داروها، مناسب است.
- دتکتور RI (Refractive Index Detector):
- عملکرد: این دتکتور تغییرات در شاخص انکسار نور را در محلول‌ها اندازه‌گیری میکند. با تغییر غلظت نمونه در حلال، شاخص انکسار تغییر میکند و دتکتور این تغییر را ثبت میکند.
- کاربرد: برای ترکیباتی که رنگی نیستند و به نور UV پاسخ نمی‌دهند، مانند قندها و پلیمرها، استفاده می‌شود.
- دتکتور ELSD (Evaporative Light Scattering Detector):
- عملکرد: این دتکتور پس از تبخیر حلال از نمونه، ذرات جامد باقی‌مانده را شناسایی میکند. نور تابش‌شده به ذرات، نور پراکنده میکند و این نور توسط دتکتور اندازه‌گیری می‌شود.
- کاربرد: مناسب برای ترکیباتی که در UV جذب نمی‌شوند و قابلیت شناسایی در غلظت‌های پایین را دارند.
- دتکتور MS (Mass Spectrometry Detector):
- عملکرد: این دتکتور با استفاده از تکنیک‌های طیف‌سنجی جرمی، ترکیبات شیمیایی را شناسایی میکند. نمونه‌ها پس از جداسازی در HPLC به دتکتور MS ارسال میشوند و بر اساس نسبت جرم به بار آن‌ها شناسایی میشوند.
- کاربرد: برای شناسایی ترکیبات پیچیده و تعیین ساختار مولکولی آن‌ها بسیار موثر است.
- دتکتور conductivity (هدایت الکتریکی):
- عملکرد: این دتکتور تغییرات در هدایت الکتریکی محلول را اندازه‌گیری میکند. زمانی که ترکیب یونیزه شده وارد می‌شود، هدایت الکتریکی تغییر میکند.
- کاربرد: معمولاً برای شناسایی یون‌ها و ترکیبات یونی استفاده می‌شود.
دتکتور حرارتی یا اعلام حریق گرمایی
آشکارسازهای اعلام حریق گرمایی، دارای یک نوار دوفلزی یا یک حباب شیشه‌ای پر از مایع هستند. هنگامی که دمای محیط از آستانه تعیین‌شده بالاتر می‌رود، نوار تاب بر می‌دارد یا مایع منبسط می‌شود؛ سپس زنگ هشدار به صدا در می‌آید.
آشکارسازهای گرمایی، بهترین گزینه برای مکان‌هایی هستند که اگر آتش‌سوزی رخ دهد، دود نمی‌تواند به‌عنوان یک علامت اولیه ظاهر شود. چند مثال را می‌توانید در ادامه بخوانید.
- آشپزخانه: آتش چربی‌ها و روغن‌های آشپزی می‌تواند فوری زبانه کشد. آشکارساز گرمایی منتظر دود نمی‌ماند و پیش از اینکه خانه را آتش ببلعد، و آن‌گاه دود تولید، یک هشدار حیاتی می‌دهد تا بتوانید فوری واکنش نشان دهید.
- کارگاه و گاراژ: آتش‌سوزی تجهیزات کارگاهی و قطعات الکترونیکی پیش از آنکه دود کند، گرمای زیادی تولید میکند. هر چه زودتر هشدار داده شود، مهار آتش آسان‌تر و زیان کمتر خواهد بود.
- اتاق ذخیره‌سازی: اتاق‌هایی که با ماده‌های سوختنی پر شده‌اند، خطر خاصی دارند. آشکارساز گرمایی می‌تواند یک لایه از حفاظت افزوده را ارائه دهد و به ایمنی کمک کند.
انواع دتکتور دودی
دتکتورهای دودی نیز یکی دیگر از انواع دتکتور هستند. آن‌ها در برابر دود هوشیارند، که نشانه‌ای از آتش است. دتکتور دودی در دو نوع وجود دارد.
- دتکتور دودی یونیزه: این نوع دتکتور از مقدار کمی مواد رادیواکتیوی برای ایجاد مولکول‌های باردار هوا استفاده میکنند. هنگامی که دود وارد هوا می‌شود، این روند را مختل میکند و زنگ هشدار به صدا در می‌آید. دتکتور یونیزه بهترین گزینه برای آتش‌سوزی‌های سریع و شعله‌وری است که دودهای بزرگ منتشر میکنند. آن را در نزدیکی شومینه، بخاری یا منابع دیگر آتش نصب کنید.
- دتکتور دودی فوتوالکتریک: این نوع دتکتور از پرتو نور و حسگر استفاده میکند. دود وارد محفظه دتکتور می‌شود، نور را مسدود میکند و زنگ هشدار را به صدا در می‌آورد. دتکتورهای فوتوالکتریک در تشخیص آتش‌سوزی با ذرات کوچک‌تر دود، که اغلب به مسائل الکتریکی مرتبط است، بهترین هستند. اتاق خواب‌ها و مکان‌هایی که دارای وسایل برقی هستند، بیشترین بهره را از آن‌ها خواهند برد.
دتکتور اعلام حریق شعله‌ای
برخلاف دتکتورهای دودی یا گرمایی، دتکتورهای شعله‌ای رویکرد دیگری دارند. آن‌ها از قدرت نور برای شناسایی زبانه‌ها استفاده میکنند. آشنایی با نحوه کار آن‌ها نیاز به کمی توضیح دارد.
این دتکتورها از فناوری ماوراء بنفش (UV) یا مادون قرمز (IR) استفاده میکنند. حسگرهای فرابنفش می‌توانند پرتوهای فر بنفشی را که در اثر سوسوی زبانه‌ها می‌تابند، تشخیص دهند. در همین حال دتکتورهای مادون قرمز، هشدار را با شناسایی تابش گرمای شدید زبانه‌ها می‌دهند.
این دتکتورها به‌دلیل تمرکزی که روی خود شعله دارند، در مکان‌های خاصی به کار گرفته میشوند. دو مثال:
- ستینگ‌های صنعتی: مکان‌هایی با سقف‌های بلند و مکان‌هایی که ممکن است دود در آن‌ها فوری پخش شود، می‌توانند از واکنش فوری دتکتورهای شعله‌ای بهره‌مند شوند.
- تأسیسات دارای مایعات سوختنی: مکان‌هایی که مایعات سوختنی در آن‌ها ذخیره یا استفاده می‌شود، خطر آتش سوزی بسیار زیادی دارند و باید با بهره‌گیری از دتکتورهای شعله‌ای، یک لایه حفاظت افزوده ایجاد کنند.
دتکتور اعلام حریق گازی
نشت گاز مرگ پنهان است؛ زیرا مونوکسید کربن (CO) را نه خواهید دید و نه بویی دارد که آن را حس کنید. دتکتورهای اعلام حریق به‌عنوان نگهبانی ساکت عمل میکنند و CO را قبل از رسیدن به سطوح خطرناک شناسایی میکنند. این دتکتورها زمانی که گازهای سوختنی مانند CO در هوا وجود داشته باشد، زنگ هشدار را به صدا در می‌آورند و زمانی ارزشمند برای شما می‌خرند تا جلوی انتشار بیشتر را بگیرید و هوا را پاک‌سازی کنید. آن‌ها را در نزدیکی وسایل گازسوز (اجاق گاز یا بخاری)، اتاق خواب، اتاق نشیمن و همچنین در نزدیکی ژنراتورهای برق نصب کنید.
دتکتور اعلام حریق چندگانه
دتکتورهای اعلام حریق چندگانه، یک سامانه دفاعی جامع را ارائه می‌دهند و بیشترین آرامش را فراهم میکنند. این قهرمانان چندین روش شناسایی را از جمله دود، گرما، و گاهی اوقات حتی CO، در یک واحد ترکیب میکنند. این آشکارسازها با ترکیب چند فناوری می‌توانند طیف گسترده‌تری از آتش‌سوزی‌ها را شناسایی کنند؛ از جمله آتش‌های زبانه‌کش، آتش‌های دودزا و آتش‌های سوختن CO.
دتکتورهای چندگانه برای مکان‌هایی با خطر آتش سوزی بالا مانند کارگاه‌ها، آشپزخانه‌ها و مکان‌هایی که هم وسایل برقی و هم منابع سوخت وجود دارد، بسیار مناسب و کاربردی هستند.
در حالی که هر دتکتور یک ویژگی آتش را هدف می‌گیرد، دتکتورهای چندگانه چندین نشانه از آتش‌های گوناگون را می‌توانند شناسایی کنند؛ از این رو، یک شبکه ایمنی گسترده را ارائه می‌دهند.
به یاد داشته باشید: مشاوره با یک متخصص ایمنی آتش نشانی می‌تواند به شما کمک کند تا انواع بهترین دتکتور و بهترین مکان نصب را برای نیازهای خاص خود پیدا کنید. می‌توانید از کارشناسان ناجی۱۲۵ در این باره کمک بخواهید.
مطالب بیشتر: جدیدترین تجهیزات آتش نشانی
اعلام حریق دتکتور دودی
محل نصب دتکتور آتش نشانی
در شیوه نصب کردن دتکتور ها باید دقت کافی داشته باشید. یکی از نکاتی که باید مورد توجه قرار دهید، این است که فاصله استاندارد را بین دتکتور و وسایل گازسوز (که حدودا سه متر است) رعایت کنید؛ علاوه بر آن، باید آن ها را در حدود چند سانتی متر از دیوارها دور نگه دارید. مناسب ترین محل برای نصب آن ها، سقف می باشد.
به هرحال اگر می خواهید آن را بر روی دیوار قرار دهید، باید حداقل ۱۵ سانتی متر اختلاف فاصله بین وسیله و دیوار باشد؛ علاوه بر آن، باید از جنس خوب دتکتورها استفاده نمایید که بتوانند آتش را در حدود نیم ساعت تحمل کنند. بعد از نصب کردن این وسیله، آژیر و سایر امکانات را نصب می کنیم. در مرحله اول، باید دستگاه دتکتور را کاملا محکم بر روی سقف قرار دهید و بعد از سیم کشی آن ها، هد آن ها را وصل کنید.
سیم کشی این وسیله، استاندارد هایی دارد؛ یعنی باید سیم کشی آن ها به صورت موازی انجام شود. در نهایت، وقتی که کاملا دتکتورها را در محل نصب کردید، باید کنترل پنل مرکزی را بر اساس نقشه مخصوص آن، به صورت صحیح نصب نمایید. این پنل را باید در محلی قرار دهید که برای همه، قابل رؤیت باشد؛ نباید آن ها را در مکان هایی که کسی وارد نمی شود و دسترسی به آن مشکل است، نصب نمایید.
به همین علت است که این ها را در نزدیک درب ورودی قرار می دهند؛ به این ترتیب، همه افراد آن را می مشاهده کرده و آتش نشان ها هم هنگام ورود به محل، آن را می بینند؛ در آخر هم، درپوش این وسیله را باید از آن جدا کنید. یکی از عواملی که جلو گیری از خطرات آتش سوزی جلو گیری می کند. شارژ کردن مداوم کپسول آتش نشانی می باشد. برای استعلام قیمت شارژ کپسول آتش نشانی به صفحه مربوطه مراجعه کنید.
سیم‌کشی دتکتور
سیم‌کشی صحیح دتکتورهای اعلام حریق نقش حیاتی در عملکرد بهینه سیستم دارد. نصب و سیم‌کشی این دستگاهها باید به گونه‌ای انجام شود که اطلاعات به درستی به کنترل پنل مرکزی منتقل و اقدامات لازم در صورت وقوع آتش‌سوزی اجرا شود. در ادامه مراحل و نکات مهم در سیم‌کشی دتکتورها را بررسی می‌کنیم:
- انتخاب نوع سیم‌کشی:
دتکتورهای اعلام حریق معمولاً به دو روش سیم‌کشی میشوند:- سیم‌کشی موازی (Parallel Wiring): در این نوع سیم‌کشی، دتکتورها به صورت موازی به کنترل پنل متصل میشوند. این روش باعث می‌شود اگر یکی از دتکتورها دچار مشکل شود، سایر دتکتورها به عملکرد خود ادامه دهند.
- سیم‌کشی حلقه‌ای (Loop Wiring): در این روش، دتکتورها به صورت یک حلقه به کنترل پنل متصل میشوند. این نوع سیم‌کشی معمولاً در سیستم‌های پیشرفته‌تر استفاده می‌شود و اگر یک قسمت از حلقه قطع شود، اطلاعات از مسیر دیگر به کنترل پنل ارسال می‌شود.
- انتخاب کابل مناسب:
برای سیم‌کشی دتکتورها از کابل‌های مقاوم در برابر حرارت استفاده می‌شود. این کابل‌ها در صورت وقوع آتش‌سوزی می‌توانند مدت زمان مشخصی در برابر حرارت مقاومت کنند و سیگنال‌ها را به کنترل پنل منتقل نمایند. کابل‌های ضد حریق و کابل‌های شیلددار از رایج‌ترین کابل‌ها برای این منظور هستند. - مسیر سیم‌کشی:
دتکتورها باید به گونه‌ای سیم‌کشی شوند که سیم‌ها در معرض حرارت مستقیم یا عوامل فیزیکی که ممکن است به آن‌ها آسیب برساند، قرار نگیرند. همچنین توصیه می‌شود سیم‌ها از کانال‌ها یا لوله‌های مخصوص عبور کنند تا از خرابی‌های احتمالی جلوگیری شود. - اتصال به کنترل پنل:
سیم‌کشی باید به گونه‌ای انجام شود که دتکتورهای مختلف به کنترل پنل متصل شوند. کنترل پنل تمامی سیگنال‌ها را دریافت کرده و با توجه به نوع هشدار، اقدامات لازم مانند فعال‌سازی آژیر یا سیستم‌های خودکار خاموش‌کننده را انجام می‌دهد. - تست و بررسی سیستم:
پس از نصب و سیم‌کشی دتکتور، باید سیستم به دقت تست شود تا از عملکرد صحیح آن اطمینان حاصل شود. تمامی دتکتورها باید به صورت دستی بررسی شوند تا در صورت وقوع آتش‌سوزی، سیگنال‌ها به درستی به کنترل پنل منتقل شوند.
نکات مهم در سیم‌کشی دتکتور
- سیم‌کشی باید حتماً توسط افراد متخصص و مجرب انجام شود.
- استفاده از تجهیزات و کابل‌های استاندارد و مقاوم در برابر حرارت اهمیت زیادی دارد.
- بررسی و نگهداری دوره‌ای سیم‌ها و اتصالات برای جلوگیری از خرابی و اطمینان از عملکرد صحیح سیستم ضروری است.
مزیت استفاده از دتکتور
این دستگاه ها، باعث کاهش خسارت مالی و جانی در آتش سوزی ها می شوند. اگر دتکتور در محلی نصب باشد، در این صورت افراد به وسیله هشدار آن، زودتر از آتش سوزی با خبر شده و محل را ترک می کنند. این وسیله، توسط دوربین مادون قرمز، می تواند بالا رفتن درجه حرارت اجسام را قبل از ایجاد علائم آتش سوزی تشخیص دهد.
از مزایای دیگر دستگاه دتکتور ، اتوماتیک بودن آن است؛ یعنی به تنهایی کار می کند و به نظارت های انسانی نیازی ندارد. علاوه بر آن، شرکت های بیمه برای اطلاع از آتش سوزی ساختمان، نصب این وسیله را لازم دانسته اند؛ در غیر این صورت، پرداخت بیمه آتش سوزی با مشکل مواجه می شود.
جمع بندی
مهم ترین بخش این وسیله، سیستمی است که نامش iEFD MoviTHERM است که وظیفه دارد، اعلان هایی به وسیله ایمیل، پیام یا تماس به افراد حاضر در محل بفرستد. پیام ها حاوی اطلاعات آتش سوزی هر بخش می باشد و باعث می شود، افراد از مسیرهای درست از ساختمان خارج شوند. علاوه بر این، دستگاه دتکتور دارای سیستم آب پاش، سیستم پخش گاز و سایر امکانات برای خاموش کردن آتش هستند.
سد حریق ناجی
سوالات متداول
- چگونه یک دستگاه دتکتور کار میکند؟
عملکرد دتکتور بستگی به نوع آن دارد. برخی از دستگاههای دتکتور از تغییرات فیزیکی مانند دما، فشار یا حرکت برای تشخیص استفاده میکنند، در حالی که دیگر دستگاهها از تغییرات شیمیایی یا نوری برای تشخیص استفاده میکنند.
- آیا دتکتورها قابل استفاده در صنایع مختلف هستند؟
بله، دستگاههای دتکتور به طور گسترده در صنایع مختلف مانند الکترونیک، خودروسازی، پزشکی، محیط زیست، امنیت و نظامی، انرژی و خانههای هوشمند استفاده میشوند.